محمد باقر ادیب، وطن امروز- سخنان آقای عباس عراقچی در جمع مدیران و سردبیران صدا و سیما حاوی نکات بسیار مهمی است. اگرچه عراقچی این سخنان را تکذیب کرده ولی روشن نساخته است که دقیقا کدام بخش از عبارات نقل شده از وی نادرست بوده و در آن موارد، عبارت درست چیست.
از آنجا که آقای عراقچی در جلسات مشابه دیگر نیز شبیه همین سخنان را بیان کرده، می توان با اطمینان نسبی گفت بخش اعظم آنچه از عراقچی نقل شده قابل اتکاست مگر اینکه وی تفصیلا توضیح بدهد که عبارات و جملات درست چیست.
چند نکته مهم درباره سخنان عراقچی در ادامه می آید.
- عراقچی می گوید مهم ترین تضمین اینکه این توافق پایدار خواهد بود این است که ایران قدرتمند باشد. واقعیت این است که اگر دوستان عقیده داشتند که ایران قدرتمند است اساسا نباید چنین توافقی می کردند. روزی که می خواستند لزوم امتیاز دهی و عقب نشینی را توجیه کنند، دائما از ضعف ها و ناتوانی های کشور سخن می گفتند و حالا که کارشان را کرده اند می گویند ایران قدرتمند است! مهم تر از این، اینکه ایران قدرتمند است، توجیهی برای این نیست که آقایان یک توافق لرزان بکنند، یک متن پر ابهام نوشته شود و بعد به منظور پوشاندن خلل و فرج کارشان، ما را به قدرت ایران ارجاع بدهند. اگر حقیقتا باور به قدرت ایران پیش فرض این مذاکرات بوده، حداقل خروجی آن باید نگارش یک متن مستحکم می بود.
- عراقچی سعی می کند با این استدلال که نقد توافق به معنی اثبات پیروز شدن طرف مقابل است، راه را بر هر گونه نقد ببندد. این نشان دهنده آن است که تیم مذاکره کننده هنوز نتوانسته این مسئله را برای خود حل کند که نقد داخلی کمک کار این تیم در چانه زنی قدرتمند با خارج است و اگر در دو سال گذشته این نقد ها به مثابه سرمایه ای برای مذاکرات استفاده می کردند، مسلما می توانستند به توافقی بسیار بهتر برسند.
- عراقچی می گوید خروج از ذیل فصل 7 منشور ملل متحد و لغو قطعنامه های پیشین بدون اینکه حتی یک ساعت اجرا شده باشند، مهم ترین دستاورد قطعنامه 2231 است. اولا قطعنامه های پیشین لغو نشده اند و همگی رزرو نگه داشته شده اند برای روزی که قرار باشد ایران مجددا تحریم شود. در آن روز، همه تحریم ها طبق قطعنامه های پیشین باز خواهد گشت. ثانیا ایران هرگز در هیچ کدام از قطعنامه های پیشین به عنوان تهدید صلح و امنیت بین المللی شناسایی نشده بود. ثالثا ایران در قطعنامه جدید از ذیل ماده 41 خارج نشده و تمامی تحریم های جدید (با عنوان محدودیت) ذیل ماده 41 وضع شده است. رابعا –و مهم تر از همه- این خنده دار است که آقای عراقچی ادعا می کند قطعنامه های پیشین لغو شده اند بدون اینکه اجرا شده باشند. آقا برجام به معنای اجرای اتم و اکمل قطعنامه های شورای امنیت نیست؟ تعهداتی که ایران در برجام پذیرفته، فرسنگ ها فراتر از تعهداتی است که طبق قطعنامه های شورای امنیت موظف به پذیرش و اجرای آن بود.
- آقای عراقچی می گوید بزرگترین دستاورد ما این است که غرب بالاخره غنی سازی در ایران را پذیرفته است. اولا درون برجام شرط عادی شدن پرونده ایران و پذیرفته شدن حق برنامه صلح آمیز هسته ای –نه غنی سازی- اجرا کامل برجام تعیین شده است. بنابراین حتی اگر حقی هم در کار باشد، پس از حداقل 10 سال شناسایی خواهد شد نه الان. ثانیا، پس از 10 سال نیز ضمانتی به این کار نیست و غربی ها به صراحت گفته اند با صدور قطعنامه ای جدید محدودیت ها بر برنامه ایران را تمدید خواهند کرد. ثالثا، اتفاقا این توافق دقیقا به معنای انکار حق غنی سازی ایران طبق معاهده است. طبق معاهده حق غنی سازی ایران هیچ محدودیتی جز صلح آمیز ماندن و قرار گرفتن زیر نظر آژانس ندارد. این توافق، این حق را انکار کرده و یک برنامه به شدت محدود را جانشین آن می کند. اساسا یکی از پیش فرض های این توافق این بوده است که حق غنی سازی به رسمیت شناخته نشود تا بتوانند برنامه را محدود کنند. بنابراین اتفاقی که عملا رخ داده این است که ایران از NPT استثنا شده و برجام به مدت نامعلومی جانشین NPT شده است. و نهایتا، اینکه شورای امنیت تداوم یک برنامه محدود غنی سازی در ایران را پذیرفته از قضا چندان ربطی به دولت فعلی ندارد و در انتهای دولت قبلی بود که پس از سال های مقاومت و پرداخت هزینه غربی ها بالاخره اعتراف کردند سیاست غنی سازی صفر درباره ایران پاسخگو نخواهد بود.
- عراقچی می گوید 3 خواسته اصلی ایران تثبیت اصل غنی سازی، تضمین دورنمای تجاری و صنعتی آن و در نهایت لغو تحریم ها بوده و ایران به هر 3 خواسته خود دست پیدا کرده است. اولا حق غنی سازی در این توافق انکار شده نه اینکه پذیرفته شده باشد، ثانیا هیچ لغو تحریمی حتی در یک مورد در این توافق وجود ندارد و هر چه هست تعلیق مشروط و به شدت بازگشت پذیر تحریم هاست و ثالثا زمان بندی رسیدن ایران به یک برنامه صنعتی درون برجام کاملا مبهم و بسیار بلند مدت است.
- عراقچی می گوید خواسته اصلی طرف مقابل این بود که بتواند ادعا کند ایران را از سلاح هسته ای محروم کرده اما نمی گوید طرف مقابل موفق شد با مبنا قرار دادن افزایش زمان گریز به حداقل یک سال، عملا زیرساخت برنامه صلح آمیز هسته ای ایران را که هیچ ربطی به سلاح نداشت، به مدت نامعلومی در آینده دراز مدت برچیند.
- یک از حرف های بسیار خطرناک عراقچی این است که ایران چون چیزی برای مخفی کردن ندارد بنابراین هراسی از هم از نظارت هر چه هم عمیق باشد، نخواهد داشت. اولا این نوع نگاه راه را برای پذیرش نظارات های فراهسته ای بر اساس فهرست NSG باز کرده است که عملا تمامی حوزه فناوری های حساس و های تک ایران را در بر می گیرد و به دشمن امکان ردگیری، خرابکاری و خنثی سازی همه آنها را می دهد. ثانیا چه کسی گفته است که ایران چیزی برای مخفی کردن ندارد؟ تنها چیزی که ایران قصد مخفی کاری درباره آن را ندارد برنامه ساخت سلاح هسته ای است چرا که اساسا چنین برنامه ای وجود خارجی ندارد. اما ایران در حوزه های نظامی و فناوری های حساس بسیاری چیزها برای مخفی کردن دارد که این توافق دقیقا همان ها را در معرض خطر قرار می دهد.
- شاه بیت اصلی سخنان عراقچی این است که ایران چیزی را در این توافق واگذار کرده که در اصل اساسا آن را در اختیار ندارد یعنی برنامه ساخت سلاح هسته ای. ویرانگر ترین طرز تفکر تیم مذاکره کننده را دقیقا در همین جا می توان مشاهده کرد. نتیجه این سخن این است که عراقچی قبول دارد که همه آنچه که ما واگذار کرده ایم در واقع برنامه ساخت سلاح هسته ای بوده است! واقعا آیا انتظار از تیمی که چنین فکر می کند این بود که یک توافق خوب بکند؟
- نکته دیگر در این سخنان این است که آقای عراقچی به صراحت می گوید اگر آژانس به دسترسی به یک محیط نظامی اصرار کند، نهایتا حتما باید این دسترسی انجام شود. این دقیقا نشان دهنده آن است که امکان دسترسی نظامی کاملا در این توافق وجود دارد و آنچه دوستان به آن اتکا می کنند این است که امریکا یا آژانس چنین کاری نخواهد کرد!
گفت وگو با دکتر فریدون عباسی درباره هزینه‌های سنگین برجام : 
