ولی رضا نصر: توافق هسته ای تکلیف انتخابات خبرگان را معین خواهد کرد

مشاور سابق باراک اوباما در امور ایران و خاورمیانه از دولت امریکا خواست به این موضوع توجه کند که توافق هسته ای با دولت روحانی می تواند به تغییر ترکیب انتخابات مجلس خبرگان انجامیده و خط مشی سیاسی در ایران را تغییر بدهد.

ولی رضا نصر که اکنون رئیس مدرسه مطالعات بین المللی پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز در نیویورک است، در این مقاله فاصله مقطع زمانی کنونی تا ماه ژانویه را محتمل ترین زمان برای توافق دانسته است.

متن کامل این مقاله که روز سه شنبه 29 مهر 1393 (21 اکتبر 2014) منتشر شده، در ادامه می آید.

متن اصلی مقاله را اینجا ببینید.

***

 زمان باقی مانده تا انتخابات سراسری چهارم نوامبر در آمریکا به سرعت سپری می شود. آمریکایی ها نمی توانند قول های با ریسک بالای سیاسی دهند و ایرانی ها که از موازنه قدرت میان جمهوری خواهان و دموکرات ها در اینده مطمئن نیستند قادر به واکنش نیستند.

اندکی بیش از یک سال دیگر، انتخاباتی در ایران برگزار می شود که در نهایت رهبر عالی این کشور را تعیین می کند. با توجه به اینکه هم اکنون رهبر فعلی ایران آیت الله علی خامنه ای موازنه قدرت اصلاح طلبان و تندروها را حفظ کرده است، انتخابات اینده می تواند جهت گیری سیاسی در ایران را تغییر دهد.

پیش بینی می شود وقتی ترکیب کنگره آتی مشخص شود، مذاکره کنندگان ایرانی که در پی توافق هستند، فرصت کافی خواهند داشت تاثیر کاهش تحریم ها را به رای دهندگان نشان دهند . اگر جمهوری خواهان آن گونه که پیش بینی می شود در انتخابات موفق شوند، دولت آمریکا نیز سعی خواهد کرد پیش از آغاز به کار کنگره جدید در ژانویه به توافق نهایی دست یابد. به لحاظ نظری بیشترین بخت دستیابی به توافق در چند ماه آتی است که انگیزه های دو طرف همگرا می شود.

اما یک مشکل بزرگ وجود دارد: مواضع دو طرف فاصله بسیاری با هم دارد. آمریکا و متحدانش اصرار می کنند توانایی غنی سازی ایران تا اندازه ای کاهش یابد که فرار هسته ای در زمانی کوتاه منتفی شود. در مقابل ایران از هر اقدامی که به از بین بردن برنامه هسته اش تعبیر شود پرهیز می کند. ایران همچنین خواستار لغو کامل و فوری تحریم های اقتصادی است، اقدامی که مخالفان آن را غیر عملی و نسنجیده توصیف می کنند. هر توافقی نیازمند سازش دو طرف است و حتی در صورت نهایی شدن توافق، تندروهای دو کشور بدان حمله خواهند کرد، به ویژه اگر اوباما کنگره را دور زند و بیشتر تحریم ها را شخصاً لغو کند. در این صورت ایران بدیبین خواهد بود، چون رئیس جمهور بعدی می تواند تحریم ها را دوباره برقرار کند.

آیا این بدان معنی است که توافقی سریع ممکن نیست و گفتگوها باید در سال اینده ادامه پیدا کند؟ لزوماً خیر. حتی اگر جمهوری خواهان ماه جاری به پیروزی چشمگیری دست یابند، ایرانی ها از خود می پرسند آیا کنگره آتی با لغو تحریم ها موافقت خواهد کرد. هر قدر دولت اوباما در چشم مذاکره کنندگان ایرانی ضعیف تر جلوه کند مطالبات آنها برای لغو گسترده تر تحریم ها بیشتر خواهد شد. در نتیجه جلب موافقت کنگره فعلی با چنین توافقی دشوارتر خواهد شد، مگر آنکه ایرانی ها در خواسته هاشان تغییر دهند. بنابراین پیروزی چشمگیر جمهوری خواهان تنها فشار بر ایران و دولت اوباما را برای امضای توافق بیشتر خواهد کرد.

گزینه دیگر یعنی تمدید مذاکرات و امید داشتن به دستیابی کندتر به توافق قطعی، گزینه خوبی نیست. دلیل بد بودن این گزینه در چرخه انتخابات پیش روست. در دسامبر 2015 انتخابات مجلس ایران برگزار می شود. قانونگذارانی که مجلس خبرگان را تعیین خواهد کرد و این مجلس رهبر آتی ایران را تعیین می کند. مذاکره کنندگان ایرانی که به اهمیت اوضاع واقف هستند از هم اکنون چشم به انتخابات مجلس دارند. آمریکایی ها نیز نباید از این موضوع غافل شوند چون زمان توافق تعیین کننده نتیجه انتخابات خواهد بود.

هم اکنون تندروها کنترل پارلمان را در دست دارند و برای تغییر در ترکیب آن رئیس جمهور روحانی به مزایای اقتصادی حاصل از توافق هسته نیاز دارد. آن هم خیلی زود تا بتواند رای دهندگان را تحت تاثیر قرار دهد. به بیان دیگر هر قدر زمان دستیابی به توافق هسته ای طولانی تر شود، کمتر به درد روحانی می خورد. حقیقتی که محافظه کاران ایران بدان واقفند: اگر اصلاً توافقی صورت گیرد، هر چه دیرتر بهتر است.

با در نظر گرفتن تقویم انتخابات در دو کشور راهبرد کاخ سفید واضح است. در حالی که اهداف آمریکا و متحدانش یعنی سد کردن راه ایران در مسیر دستیابی به بمب هسته ای می بایست کاملاً محقق شود، آنها باید به خاطر داشته باشند نفس حصول به توافق عاملی تعیین کننده است که می تواند مشی سیاسی ایران را تغییر دهد.