پیروزی دوباره انقلاب یمن و چشم انداز آتی

سرانجام پس از چند هفته انقلابیون الحوثی توانستند میوه انقلاب خود را بچینند و دولت یمن را مجبور به تن دادن به خواسته های خود کنند. روز یکشنبه که از آن می توان به عنوان«یکشنبه سرنوشت» یاد کرد اتفاقات بسیار سریعی رقم خوردکه همه تحلیلگران را غافلگیر کرد

شرح رویداد

هیئت حوثی‌ها در صنعا توافقنامه سیاسی را با ریاست جمهوری یمن با حضور فرستاده سازمان ملل به این کشور و همچنین رئیس جمهور امضا کردند. حوثی‌ها در پی این توافق ساختمان‌های دولتی را که در صنعا تحت کنترل خود درآورده بودند به پلیس نظامی تحویل دادند. پیش از امضای توافق نیز گارد ویژه ریاست جمهوری و لشکر یکم زرهی به انقلابیون پیوستند.

بر اساس این توافق، آتش بس فوری در صنعا برقرار و دولت شراکت ملی با مشارکت حوثی‌ها یا نمایندگان آن‌ها تشکیل و اسامی افراد باکفایت برای تصدی پست نخست وزیری پیشنهاد می‌شود و قیمت سوخت کاهش یافته و تحصن‌های حوثی‌ها در اطراف صنعا نیز متوقف می‌شود. این در حالی است که هیئت حوثی‌ها بند مربوط به تحویل سلاح‌هایی که از اردوگاه‌های ارتش به دست آورده‌اند، را نپذیرفت.

به طور مشخص بندهای توافق انقلابیون به رهبری حوثی ها با دولت منصور هادی به شکل ذیل است:

1- لغو قیمت های افزایش یافته سوخت در دولت قبلی، طی دو مرحله:

- مرحله اول: کاهش هزار ریال (یمنی) از قیمت هر بشکه 20 لیتری سوخت (نفت و دیگر مشتقات)

- مرحله دوم: تشکیل کمیته اقتصادی با زمان محدود برای بررسی همه موارد جایگزین جهت لغو باقیمانده قیمت های افزایش یافته و بهبود اوضاع معیشتی و اقتصادی از طریق خشکاندن منابع فساد، و ایجاد جایگزین‌های عملی طبق برنامه های دولت که مورد توافق همگان باشد.

2- تشکیل دولت با مشارکت همه طرفها با توافق ملی، و با حضور افراد سالم و توانمند و شخصیتهایی که هیچگونه جرم یا فسادی مرتب نشده باشند.

3- مشارکت فعال و گسترده همه اقشار در این مشورته، و حضور مؤثر آنان در هیأتهای اجرایی در سطوح مرکزی و استانها.

سه تا چهار روز پس از امضای این توافقنامه مشاورانی سیاسی از جنبش جنوب و انصارالله و دیگر طرفهایی که نماینده ای به عنوان مشاور ندارند، تعیین می شوند تا این مشورتها بر اساس توافق و منافع عالی کشور باشد.

5- دولت برنامه ای فراگیر و کاملی را به کمیته اقتصادی ارائه می کند تا در درجه نخست راهکارهایی در برهه زمانی مشخص برای کاهش تصمیمهای قبلی در زمینه افزایش حاملهای انرژی اتخاذ شود.

6- آغاز تشکیل کمیته ای برای نظارت بر اجرای نتایج گفتگو.

7- پایبندی دولت به همه ابزارهای فراگیر برای اجرای نتایج گفتگو و ایجاد راه حل‌هایی برای مسأله صعده و جنوب، با کمک صاحبان این مسأله و نه طرفهای دیگری که به دنبال مانع تراشی در این مسیر هستند.

8- بازسازی ساختار ارتش و نهادهای امنیتی طبق اصول ملی و افزایش دستمزد نیروهای ارتش و امنیتی و بهبود وضع معیشتی آنان.

9- پایبندی دولت به حمایت از شهروندان استان البیضاء و دیگر استانهای یمن در برابر هرگونه خطری که آنان را از سوی عناصر القاعده تهدید می کند و فراهم کردن حمایت لازم از آنان.

10- عادی سازی اوضاع در مناطقی که چادرهای تحصن در آنجا ایجاد شده است، و جلوگیری از انجام هرگونه اقدام نظامی و یا تلاش برای ایجاد اردوگاه های نظامی جدید.

11- لغو همه مجازاتهای اداری یا مالی اعمال شده علیه انقلابیون و یا کسانی که از انقلاب مسالمت آمیز مردم حمایت کردند.

12- ایجاد مرحله سیاسی جدید طبق این توافق، به صورتیکه تصمیم گیرنده اصلی و اول و آخر مردم یمن باشند.

امضای این توافقنامه پس از پیشروی‌های گسترده حوثی‌ها در یمن و تصرف مقر دولت و فرماندهی کل نیروهای مسلح و دیگر نهادها صورت گرفت. پیشتر نیز محمدسالم باسندوه، نخست وزیر یمن استعفای خود را به عبدربه منصورهادی، رئیس جمهور این کشور داد تا راه را در مقابل امضای این توافق هموارسازد. از سوی دیگر، عبدالقادر علی هلال، استاندار صنعا نیز از منصب خود استعفا کرد. این اقدام چند ساعت پس از استعفای نخست‌وزیر صورت گرفت.

در همین حال جمال بن عمر، فرستاده سازمان ملل در یمن نیز اعلام کرد که این توافق با استناد به نتایج کنفرانس مذاکرات ملی است که از مارس 2013 تا ژانویه 2014 برگزار شده است و همگان باید به اجرای بندهای آن پایبند باشند. وی خاطر نشان کرد که بر اساس این توافق باید دو مشاور سیاسی برای رئیس جمهور کشور ظرف سه روز از امضای این توافق تعیین شوند که برخی از آن‌ها شخصیت‌هایی از حوثی‌ها و جدایی طلبان جنوب یمن باشند که این افراد وظیفه انتخاب نامزدهایی برای تصدی پست‌های وزارتی را بر عهده دارند و سفارش‌های را به نخست وزیر و دولت برای تضمین تقسیم پست‌ها در میان تمامی گروه‌های سیاسی در کشورارائه می‌دهند.

تحلیل رویداد

استقامت انقلابیون در صنعا باعث شد که دولت یمن در برابر آن ها کوتاه بیاید و به نوعی تسلیم شود. اما این پایان کار نیست، بلکه کار انقلابیون تازه در مرحله اول است. توافقنامه صورت گرفته است، اما هنوز هیچ ضمانت اجرایی برای آن وجود ندارد. انقلابیون نباید تا تحقق کامل خواسته های خود میدان های صنعا را ترک کنند. وگرنه بار دیگر شیعیان الحوثی باید به کوهستان های صعده برگردند و چه بسا این بار نیز مانند زمان علی عبدالله صالح هدف حملات ارتش قرار بگیرند.

جدای از دولت ناکارآمد صنعا برخی کشورهای دیگر در منطقه نیز بازنده این تحولات بودند. شاید بتوان عربستان سعودی را بزرگترین بازنده انقلاب الحوثی ها در یمن دانست. با شروع تحولات یمن عربستان که با مشروعیت داخلی شکننده ای مواجه است و از سال 2011 میلادی و همزمان با موج انقلاب های منطقه با اعتراض های داخلی مواجه شده است به شدت از تحولات یمن احساس نگرانی کرد و وزیر خارجه این کشور امنیت یمن را مساوی با امنیت عربستان اعلام کرد. حتی سعودی ها، در همان آغاز اعتراض های مسالمت آمیز مردمی، انقلابیون را تهدید به حمله کردند. اما انقلابیون که در زمان دیکتاتور سابق یمن شش بار با دولت این کشور جنگیده  بودند و در مقاطعی نیز آماج حملات جنگنده های آمریکایی نیز قرار گرفته بودند از فرصت طلایی کنونی نهایت استفاده را بردند و بزرگترین گام برای حاکمیت مردمی در یمن را برداشتند تا راه هرگونه دخالت خارجی را در این کشور مسدود کنند.

اکنون مردم یمن و انقلابیون الحوثی در برابر یک آزمون بزرگ قرار گرفته اند. این درست است که دولت یمن موافقتنامه صلح با آن ها را امضا کرده، اما باید خاطرنشان کرد که این موافقتنامه همچنان که می تواند برگ برنده ای برای انقلابیون باشد، خطراتی را نیز به همراه دارد، به این معنا که ممکن است دولت یمن با نیت کجدار و مریز با انقلابیون رفتار کند تا زمان و فرصت مناسب برای  سرکوب آن ها را کسب کند. به عبارتی با این موافقتنامه در مرحله اول اراده انقلابیون برای ماندن در صحنه را سست کند و سپس با ابزار تفرقه و سرکوب با آنان مقابله نماید.

بر این اساس انقلابیون بایستی بسیار هوشمندانه در برابر این موضوع رفتار کنند. این فرصت طلایی دیگر برای انقلابیون به دست نخواهد آمد. انقلابیونی که تنها در فاصله پنج شنبه هفته گذشته تا یکشنبه بیش از 100 کشته در راه انقلاب خود داده اند، نباید فریب خورده و این موقعیت را از دست دهند.

در نهایت این که پیروزی شیعیان الحوثی بار دیگر پیروزی گفتمان مقاومت را در منطقه اثبات کرد. حتی می توان برای این پیروزی عنوان« آغاز موج جدید بیداری اسلامی» را نیز به کار برد. موج پیشین بیداری اسلامی با سیاست های اتخاذ شده از طرف قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و همچنین ناکارآمدی دولت های پسا انقلابی نتوانست تکمیل شود و در بسیاری از کشورها از جمله مصر کاملا منحرف شد. بنابراین با پیروزی انقلابیون در یمن می توان به تسری این قیام به دیگر کشورهای عربی منطقه بود.

یوسف شفیعی

منبع: برهان