ایران هسته ای- یک مقام سابق دولت امریکا با انتشار یادداشتی در نشریه امریکایی پولیتیکو استدلال کرده است از آنجا که امریکا نیازمند توافق با ایران است، پس بهتر است با سخت گیری بیجا فرصت توافق را از دست ندهد.
متن کامل یادداشت فیلیپ گوردون که تا دو سال پیش عضو تیم وزارت خارجه امریکا بوده و اکنون عضو ارشد شورای روابط خارجی است، در ادامه می آید.
این یادداشت روز 22 اردیبهشت 1394 (12 می 2015) منتشر شده است.
متن اصلی را اینجا بببینید.
***
این سناریو را در نظر بگیرید.یک دولت دموکرات آمریکا، با همکاری تنگاتنگ با شرکای بین المللی مهم، بر سر یک توافق منع تکثیر هسته ای با یک کشور متمرد و دشمن به مذاکره می نشیند.توافق حاصل شده، که نوعی مصالحه ناقص است، از انزوای بین المللی این کشور خواهد کاست و در ازای حذف ابزارهای تولید سلاح های هسته ای، برخی امتیازات اقتصادی به آن خواهد داد.بعد یک کنگره جدید روی کار می آید، که اکثریت جمهوریخواه آن به شدت «تشویق رفتار بد» را رد می کند و با این توافق مخالف است.کنگره جلو مساعدت اقتصادی به این کشور را می گیرد، مگر اینکه و تا زمانی که این رژیم همه فعالیت های هسته ای خود را کنار بگذارد و رفتار بی ثبات کننده منطقه‌ای‌اش را نیز اصلاح کند.آنگاه این توافق به شکلی قابل پیش بینی از هم می پاشد و تشدید تحریم های آمریکا نمی تواند به مقاصد و اهداف مورد نظر برسد و گزینه نظامی نیز عملا غیرممکن می شود و رژیم متمرد به برنامه هسته ای خود ادامه می دهد و در نهایت به آزمایش و ذخیره سازی تعداد فزاینده ای سلاح هسته ای می پردازد.
سناریویی که من به آن اشاره کردم ایران امروز نیست، بلکه کره شمالی سال 1994 است، یعنی زمانی که یک «چارچوب توافق شده» که از طریق مذاکرات دولت بیل کلینتون به دست آمده بود به شدت با انتقادهای اعضای کنگره جدید مواجه شد که بر لزوم دستیابی به یک «توافق بهتر» تاکید می کردند.آنها با این مخالف بودند که آمریکا نفت و رئاکتورهای آب سبک به کره شمالی بدهد.کره شمالی نیز که خود به صورت کامل به توافق عمل نکرده بود سرانجام اینگونه واکنش نشان داد که از پیمان منع تکثیر هسته ای (ان پی تی) خارج و به یک کشور دارنده علنی سلاح های هسته ای تبدیل شد.
البته تفاوت های زیادی میان ایران امروز و کره شمالی آن روز وجود دارد، و شاید حتی پایبندی وسواس گونه آمریکا به تعهداتش در آن توافق نیز جلو هسته ای شدن کره شمالی را نمی گرفت. افزون بر آن، توافق جامعی که بر سر آن میان قدرت های هسته ای گروه 1+5 و ایران مذاکره می شود در مقایسه با چارچوب توافق شده چهار صفحه ای و نسبتا غیردقیق کره شمالی، جزئیات به مراتب بیشتری خواهد داشت و بسیار جامع تر خواهد بود و در آن تدابیری برای راستی آزمایی نیز گنجانده خواهد شد.اما از تجربه کره شمالی می توان درس گرفت: در دنیای آشفته منع تکثیر هسته ای، بهترین ممکن است دشمن خوب باشد.تاکید بر یک توافق کامل ممکن است دستورالعملی برای عدم توافق - با پیامدهایی ویرانگر - باشد.
هیچ کس از کسانی که در مذاکرات چارچوب توافق با ایران مشارکت داشته است، و خود من که از زمان شروع مذاکرات تا زمان خروج از دولت اوباما در ماه آوریل در آنها حضور داشتم، بر این باور نیست که این بهترین راه حل است. منتقدان درست می گویند که ایران زیرساخت هسته ای کنونی خود را فقط با نقض تعهدات بین المللی اش و دروغگویی به جهان درباره ظرفیت ها و نیات خود به دست آورده است. در نتیجه، در یک دنیای آرمانی یک توافق هسته ای با ایران توافقی خواهد بود که زیرساخت هسته ای ایران و ذخیره اورانیوم کم غنی شده آن را برچیند و امکان بازرسی ها در «هر زمان و هر کجا» را فراهم سازد و تهران را ملزم کند به فعالیت های گذشته اش برای تولید سلاح هسته ای اعتراف کند و - همانطور که در متمم های مختلف مصوبه هفته گذشته کنگره در مورد توافق هسته ای با ایران پیشنهاد شده بود - این کشور را ملزم سازد اسرائیل را به رسمیت بشناسد و به حمایتش از تروریسم در منطقه و فراتر از منطقه پایان دهد.
اما ما در یک دنیای کامل زندگی نمی کنیم و «توافق بهتر» که منتقدان توافق لوزان آن را پیشنهاد می کنند، وهم و خیالی است. طی 10 سال اعمال فشار فزاینده از سال 2003 تا 2013، هنگامی که آمریکا و جهان اصرار می کرد که ایران کل غنی سازی را کنار بگذارد، تهران زیرساخت و دانش هسته ای خود را بسیار توسعه داد ، هزاران سانتریفوژ جدید ساخت ، روی مدل های پیشرفته تر فعالیت های گسترده تحقیق و توسعه انجام داد و بر میزان ذخایر اورانیوم غنی شده خود افزود و احداث یک رئاکتور آب سنگین را که قادر به تولید پلوتونیوم درجه تسلیحاتی خواهد بود آغاز کرد و یک تاسیسات زیرزمینی غنی سازی و دور از دسترس بازرسان بین المللی احداث کرد.حتی با فرض اینکه در صورت مخالفت کنگره با توافق هسته ای جامع با ایران دیگر قدرت های جهان باز هم متقاعد خواهند شد که تحریم های ایران را افزایش دهند، باز هم باید استدلال قانع کننده تری وجود داشته باشد که بر اساس آن بتوان باور کرد که ایران در واکنش به چنین اقدامی به طور کامل تسلیم خواهد شد. نتیجه محتمل تر این است که ما یکی دو سال بعد دوباره به میز مذاکره بازخواهیم گشت و با ایرانی روبرو خواهیم شد که برنامه هسته ای پیشرفته تر و تمایل کمتری برای پذیرفتن یک مصالحه عملی دارد.گزینه بدیل نیز توسل به نیروی نظامی و پذیرش همه عواقب همراه با آن - از جمله راسخ تر شدن ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای - خواهد بود که ما را مجبور خواهد کرد در آینده ای نه چندان دور مجددا مجبور به استفاده از گزینه اقدام نظامی شویم.
توافق لوزان کامل نیست، اما به مراتب بهتر از هر گزینه بدیل غیرواقع بینانه ، و بسیار بهتر از چارچوب توافق کره شمالی است.این توافق با کاهش چشمگیر زیرساخت هسته ای ایران، محدود کردن فعالیت های تحقیق و توسعه و فراهم کردن ساز و کارهای راستی آزمایی بی سابقه، زمان مورد نیاز ایران را برای تولید ماده هسته ای کافی برای یک بمب، دست کم تا سال 2025، از چند ماه به بیش از یک سال افزایش می دهد. حتی پس از آنکه برخی محدودیت ها در برنامه هسته ای ایران پایان می یابد، یک رژیم بازرسی های جامع برقرار خواهد ماند، و همه گزینه های کنونی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح های هسته ای آن زمان نیز در دسترس خواهد بود. رد کردن این فرصت برای محدود کردن برنامه هسته ای ایران به این شکل، آن هم به این امید که ایران در نهایت به توافقی بهتر تن بدهد، یا با این تصور که گزینه نظامی بدیل موثری در برابر این توافق ناقص خواهد بود، مانند مطالبه کالای لوکسی است که دست بازیگران کنونی به آن نمی رسد، و در عین حال قمار بزرگی نیز برای رئیس جمهور آمریکا خواهد بود.
تفاوت هایی میان ایران کنونی و کره شمالی آن زمان وجود دارد که عملا می تواند به نفع ما باشد.رهبری ایران مسلما منطقی تر و در برابر فشار عمومی برای بهبود وضع اقتصادی حساس تر است.گزینه نظامی ما نیز این بار جدی تر است زیرا ایران نمی تواند یک پایتخت مجاور را آنگونه که پیونگ یانگ می تواند سئول را نابود کند، با توپخانه از بین ببرد.ایران همچنین ماده هسته ای کافی برای تولید یک سلاح اتمی را ندارد، حال آنکه کره شمالی در آن زمان داشت.کنگره هنگامی که موافقت یا مخالفت با توافق هسته ای احتمالی با ایران را بررسی می کند، باید متوجه این تفاوت ها باشد. اما کنگره باید یک درس بالقوه مهم از تجربه قبلی را نیز در نظر داشته باشد: رد کردن یک توافق ناقص ممکن است در کل به عدم توافق بینجامد.و عدم توافق نیز در همین مورد اخیر (کره شمالی) به ظهور یک کشور جدید و بسیار خطرناک دارنده سلاح هسته ای ختم شد.
گفت وگو با دکتر فریدون عباسی درباره هزینه‌های سنگین برجام : 
