وطن امروز نوشت: «توافق» يا «پيشرفت»؛ مسئله اين است!

به نقل از وطن امروز، در بيش از يک سالي که از سوم آذر 92 مي‎گذرد همواره يکي از مهم‌ترين نقدهاي منتقدان توافق نامتوازن ژنو اين بوده است که ضمن اين توافق نه‎تنها بر روند پرشتاب پيشرفت‎هاي روزافزون هسته‎اي کشور سد نهاده شد و مانعي بزرگ بر سر راه کشف افق‎هاي تازه‎تري از اين فناوري استراتژيک ايجاد شد، حتي همين دستاوردهاي بالفعل موجود نيز که به بهاي گزاف خون دانشمندان شهيد هسته‎اي و ايستادگي مثال‎زدني ملت مقاوم ايران در برابر تحريم‎هاي ناجوانمردانه نظام سلطه حاصل شده است، متوقف و بلکه به عقب برگردانده شد.

امري که بارها و بارها مورد استناد طرف آمريکايي نيز واقع شده و آن را بسان دستاوردي شگرف سر دست گرفته‎اند و به دنيا بويژه مقامات رژيم منحوس صهيونيستي نشان داده‎اند و با افتخار اعلام داشته‎اند براي نخستين‎بار ظرف يک دهه گذشته برنامه هسته‎اي جمهوري اسلامي را متوقف کرده‎اند، چيزي که چه بسا حتي در سايه حمله نظامي نيز محقق و ممکن نمي‎شد!

دولت اما گذشته از آنکه همواره منکر اين مورد بوده است و قاطعانه تأکيد کرده ضمن اين توافق از حقوق ملت چشم نپوشيده، منتقدان را با انواع و اقسام اتهام‎ها و اهانت‎ها نواخته و حتي آنان را به همنوايي با دشمن نيز متهم ساخته است! البته بدون اينکه حتي در يک مورد با ارائه استدلالي روشن و منطقي به نقدهاي موجود پاسخي بدهد. دولت حتي تا امروز از انتشار محتواي توافق نيز امتناع کرده است که همين امر در شرايطي که دشمن‎ترين دشمنان اين ملت در جريان جزء به جزء مفاد توافق هستند، به اندازه کافي پيام دارد براي آنان که مي‎انديشند!

در اين مجال البته بناي پرداختن به استدلال‎هاي منتقدان را نداريم- که در اين باره بسيار گفته و نوشته شده است- موضوع يادداشت حاضر اشاره به نکته مهمي است که اخيراً از جانب شخص رئيس‌جمهور عنوان شد و ناخواسته مهر تاييدي بر انتقادي زد که در ابتداي مطلب به آن اشاره داشتيم؛ چهارشنبه گذشته آقاي روحاني در جلسه هيأت دولت علاوه بر واکنش به ياوه‎سرايي‎هاي نتانياهو، همزمان با دور nاُم مذاکرات هسته‎اي براي 1+5 هم خط و نشان کشيد و گفت: «1+5 به‌خوبي مي‌داند دو گزينه پيش رو دارد؛ يا بايد با جمهوري اسلامي ايران در چارچوب منطق و مقررات بين‌المللي به توافق و تفاهم برسد که اين کار هر چه سريع‌تر انجام بگيرد به نفع همه خواهد بود يا اينکه دنبال انکار واقعيت باشد که در آن شرايط نيز ناگزير بايد پيشرفت سريع‌تر برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران را شاهد باشد».

در علم منطق و در مبحث قضايا از قضيه‎اي بحث مي‎شود با عنوان قضيه «منفصله حقيقيه»؛ اين قضيه از اقسام قضاياي شرطي است که در آن به جدايي و عناد و انفصال دو يا چند نسبت از حيث اجتماع و ارتفاع حکم شده است که اين نسبت‎ها نه همزمان با هم رفع مي‎شوند و نه همزمان با هم جمع مي‎شوند، گريزي از گزينش يکي از طرفين نيست.

با اين توضيح اگرچه منطقاً تعارضي بين دو گزينه‎اي که آقاي روحاني مطرح کرده‎ وجود ندارد و کاملاً ممکن است توافقي شکل بگيرد که ضمن آن همه حق و حقوق هسته‎اي ملت و از جمله بديهي‎ترين آنها يعني پيشرفت هسته‎اي مصون و محفوظ بماند اما در عالم واقع و ناظر به اطلاعات موجود از مذاکراتي که در جريان است و بويژه دوراهي‎اي که آقاي رئيس‌جمهور پيش روي طرف‎هاي مذاکره قرار داده است، ناروا و گزاف نخواهد بود که هشدار ايشان را با اندکي تسامح در قالب يک قضيه «منفصله حقيقيه» ارزيابي و تحليل کنيم! (چرا که ضرورت قضايا، ضرورتي ذاتي و منطقي است و در همه زمان‎ها و همه شرايط برقرار، اما اينجا سخن بر سر «امر واقع» است و الزامات وقوعي آن). به عبارت ساده‎تر آقاي روحاني با بيان دوگانه يا «توافق» يا «پيشرفت»، ناخواسته به اين حقيقت مورد تأکيد منتقدان اذعان کرده است که از توافقي که دولت همه همّ و پتانسيل خود را بر سر آن نهاده است، نبايد چندان توسعه و شکوفايي فناوري راهبردي هسته‎اي را چشم داشت، و گويي بين «توافق» و «پيشرفت هسته‎اي» نوعي تنافر وجود دارد که گزينش يکي مستلزم نفي ديگري است! («انتفاي» دو طرف نيز ناشدني است، اگرچه باز «نه» به لحاظ منطقي؛ به عبارت بهتر نه اينکه «ضرورتي منطقي» عدم نفي همزمان «توافق» و «پيشرفت» را ايجاب کند، بلکه همچنان که در خصوص «اجتماع» آنها نيز گفته شد، اين ادعا ناظر به واقع است و رفع همزمان هر دو طرف در عالم واقع و بر مبناي شرايط موجود نفي مي‎شود. امري که به نظر مي‎رسد بداهت آن مسلّم، و بي‎نياز از توضيح باشد).

بيان ايشان به وضوح حاوي هشداري به طرف مقابل است که در صورت «عدم توافق» بايد نظاره‎گر «پيشرفت سريع‌تر برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران» به‎مثابه پيامد احياناً نامطلوب(!) «عدم توافق» باشد.

در واقع «پيشرفت سريع‌تر برنامه صلح‌آميز هسته‌اي ايران» به‎عنوان گزينه‎اي در برابر «توافق» مطرح مي‎شود که قرار است به‎مثابه ابزاري براي تهديد عمل کرده و نقش اهرم فشاري را داشته باشد که طرف مقابل را به پذيرش گزينه نخست، يعني «توافق»، ترغيب و بلکه وادار کند!

به اين ترتيب ناگفته پيداست که نظر به اين عبارت، ايشان نمي‎تواند مدعي آن شود که توافقي شکل خواهد داد که «پيشرفت» جزو اصول مسلم و مصرح در آن باشد! چه؛ در اين صورت تهديد طرف مقابل به گزينه ديگر اين دوگانه، عملاً فاقد توجيه عقلاني بوده و اساساً محلي از اعراب نخواهد داشت!

با اين حساب در بهترين و خوش‎بينانه‎ترين حالت دولت يا بايد هشدار صريح ابتدايي رئيس‌جمهور به 1+5 را تاييد کند و البته به نتايجي که طبيعتاً بر آن مترتب است نيز گردن بنهد! يا بايد بر ادعاي ثانويه ايشان پاي فشارد و از هشدار نخست، عدول کند!

سيده‌آزاده امامي