طی روزهای گذشته دو قسمت از "خط به خط با دیوار کج" با بررسی متن توافق ضعیف ژنو (برنامه مشترک اقدام) منتشر گردید و امروز، سومین قسمت از بازخوانی توافقی که مذاکرات به بن بست کشیده شده جاری بر پایه های لرزان آن استوار گردیده، مورد توجه قرار می گیرد.
به گزارش "خیبرآنلاین"، در دو شماره قبلی که با تیترهای "توافق ژنو فرصت زیاده خواهی را به آمریکا هدیه کرد" و "در توافق ژنو، ایران را "سین جیم" کردند" منتشر شد، به مقدمه و نیز، بخش نخست عناصر گام اول که مربوط به اقدام های گسترده داوطلبانه(!) ایران در زمینه هسته ای بود، پرداخته شد.
در این شماره، بخش دوم عناصر گام اول مورد ارزیابی قرار می گیرد؛ بخشی که قرار بود طی آن، سه کشور اروپایی، اتحادیه اروپایی به اضافه سه کشور دیگر، در مقابل امتیازدهی های گسترده ایران، نسبت به انجام برخی اقدام های داوطلبانه متعهد گردند.
مجددا یادآوری می شود عباراتی که با رنگ بنفش به نگارش درآمده اند، مربوط به متن "برنامه مشترک اقدام" است که در ادامه هرکدام، تحلیل مختصری به رشته تحریر درآمده اند:
- "سه کشور اروپایی، اتحادیه اروپایی به اضافه سه کشور دیگر، انجام اقدامهای داوطلبانه زیر را متعهد می گردد:
* انجام وقفه در تلاشها برای کاهش بیشتر فروش نفت خام ایران، به نحوی که مشتریان فعلی ایران بتوانند میانگین میزان فعلی از نفت خامشان را خریداری نمایند. قادرسازی به بازگشت یک مبلغ مورد توافق از درآمد نگهداری شده در خارج. درباره فروش چنین [میزان] نفت، تحریمهای اتحادیه اروپا و امریکا بر بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط، تعلیق می شود."
دقت در عبارت فوق، چند نکته کلیدی را در اختیار افکار عمومی قرار می دهد:
اولا، طبق این متن، اعلام شده که تلاش ها برای کاهش بیشتر فروش نفت دچار وقفه خواهد شد؛ به عبارت دیگر، تحریم نفتی ایران در جای خود محفوظ و البته مستحکم شده و تنها حریف وعده داده تا در تلاش جهت تحریم بیشتر، فعلا وقفه ایجاد کند.
ثانیا، حریف حقوقدان غربی، در استفاده از کلمه به کلمه متن توافق، حساسیت فوق العاده ای نشان داده و از دست و دلبازی به سبک تیم مذاکره کننده ایرانی خودداری کرده است. برای مثال، در همین عبارت تعهد نداده که پرداخت دارایی بلوکه شده ایران در خارج را پرداخت می کند، بلکه با ظرافت اعلام کرده جهت پرداخت آن "قادرسازی" می کند! همچنین، مانند دیگر عبارات متن توافق ضعیف ژنو، هرگز به عدد آن مبلغ اشاره ای ننموده و تنها به این نکته بسنده کرده است که این مبلغ، پس از امضای "برنامه مشترک اقدام" به توافق طرفین خواهد رسید.
اما یک نکته بسیار مهم در همین عبارت نهفته شده و آن، اعتراف غربی ها به بلوکه کردن (دزدیدن) اموال متعلق به ایران در خارج از کشور است. بنابراین، در ازای متوقف کردن بخش اعظمی از برنامه های هسته ای ایران، وجه اضافه ای به کشور پرداخت نخواهد شد بلکه تنها قسمت کوچکی از دارایی دزدیده شده ایرانیان را (در صورت صحت در تعهد پرداخت) جهت عودت به کشور "قادرسازی" خواهند کرد.
ثالثا، درباره تعلیق بیمه و خدمات حمل و نقل مرتبط با فروش نفت نیز اگرچه رسانه های مختلف از عدم اجرای این تعهد سخن گفته اند، اما باید تیم مذاکره کننده پاسخ دهد که آیا در این رابطه راستی آزمایی صورت گرفته یا خیر؟ اگر پاسخ مثبت است، نتایج آن چه بود؟
- "* تعلیق تحریمهای امریکا و اتحادیه اروپا بر:
^ صادرات پتروشیمی ایران و همچنین تحریم های خدمات مرتبط.
^ طلا و فلزات گرانبها و همچنین تحریم های خدمات مرتبط."
برخی کارشناسان مطلع در این زمینه معتقدند که صادرات محصولات پتروشیمی ایران در حال انجام بود و درج این عبارت تحت نام اقدام داوطلبانه 1+5 به عنوان یک امتیاز ویژه در مقابل امتیازهای نقدی که تیم مذاکره کننده به غربی ها داده است، محسوب نمی شود. همچنین، استفاده از عبارت "تعلیق" به جای "لغو" عدم دست و دلبازی حریف غربی در جریان "برنامه مشترک اقدام" را تایید کرده است. راستی آزمایی درباره این تعهد غربی ها را نیز به تیم مذاکره کننده می سپاریم؛ هرچند ظاهرا جهت شفافیت و اطلاع رسانی در اینگونه مسایل به مردم علاقه ای ندارند.
- "* تعلیق تحریمهای امریکا بر صنعت خودروسازی ایران و همچنین تحریمهای خدمات مرتبط."
یکسال از تعهد آمریکا در این زمینه می گذرد و اگر اقدامی صورت گرفته بود، قطعا عموم مردم آثار آن را در صنعت خودرو مشاهده می کردند.
- "* صدور مجوز تامین و نصب قطعات یدکی برای ایمنی پرواز هواپیماهای غیرنظامی ایرانی و خدمات مرتبط. صدور مجوز بازرسی های مربوط به ایمنی و تعمیرات در ایران و همچنین خدمات مرتبط."
در این عبارت هم حریف کارکشته غربی، دخالتی آشکار در مسایل داخلی کشورمان کرده به نحوی که با خط کشی میان هواپیماهای نظامی و غیرنظامی، جهت ارایه خدمات تفکیک قائل شده است. گو اینکه هواپیماهای نظامی، متعلق به سرزمین ایران نیستند! نکته قابل توجه بعدی، عدم اجرای این تعهد طبق اعلام مسئولان و کارشناسان صنعت هواپیمایی کشور است به نحوی که در یکی از آخرین اعلام های آنان، تنها تعدادی دفترچه بی خاصیت به عنوان اجرای عبارت فوق به ایران تحویل داده اند.
- "* عدم تحریم جدید مرتبط با هسته ای توسط شورای امنیت سازمان ملل.
* عدم تحریم جدید مرتبط با هسته ای توسط اتحادیه اروپایی.
* دولت امریکا، در چارچوب اختیارات قانونی رئیس جمهور و کنگره، از تحمیل تحریمهای جدید مرتبط با هسته ای خودداری خواهد کرد."
یکی از مسایل تلخ مندرج در متن "برنامه مشترک اقدام" نحوه پرداختن به موضوع تحریم های ضدبشردوستانه آمریکا و غرب علیه مردم ایران است. تیم مذاکره کننده که مهمترین هدف خود از مذاکرات جاری را لغو این تحریم ها اعلام کرده بود، اما در جریان متن توافق ضعیف ژنو نتوانست سخن خود را به کرسی بنشاند به نحوی که نهایتا با نگارش جملات فوق، اعلام شد که شورای امنیت، اتحادیه اروپایی و دولت آمریکا در چارچوب اختیارات اعلام شده، تنها از اعمال تحریم های جدید "مرتبط با هسته ای" خودداری خواهد کرد. این درحالی است که تحریم ها علیه ملت ایران تنها به بُعد هسته ای محدود نمی شود و ابعاد دیگری نیز دارد. تاسف بیشتر زمانی صورت گرفت که مشاهده شد اتحادیه اروپا و دولت آمریکا (با همان چارچوب اختیاراتی که مطرح شد) نه تنها به این تعهد نصف و نیمه خود جامه عمل نپوشانیدند، بلکه طی یکسالی که از اجرای توافق ژنو می گذرد، بارها تحریم های جدید هسته ای علیه ملت ایران وضع کردند. حال، چرا تیم مذاکره کننده نسبت به این مساله موضع موثر و عزتمندانه ای نگرفته، تامل برانگیز است.
- "* ایجاد یک کانال مالی برای تسهیل تجارت بشردوستانه برای نیازهای داخلی ایران با استفاده از درآمدهای نفتی ایران که در خارج نگهداری می شود. تجارت بشردوستانه محدود به تراکنش های [مالی] مربوط به غذا و محصولات کشاورزی، دارو، تجهیزات پزشکی و هزینه های پزشکی [انجام شده در] خارج می شود. این کانال مالی، هنگام ایجاد آن، بانکهای مشخص خارجی و بانکهای ایرانی که محدودیت برای آنها تعیین نشده، را در بر می گیرد.
این کانال همچنین می تواند اجازه دهد:
الف) تراکنشهای [مالی] مورد نیاز برای پرداخت تعهدات ایران به سازمان ملل متحد؛
ب) پرداخت مستقیم شهریه به دانشگاه ها و دانشکده ها برای دانشجویان ایرانی شاغل به تحصیل در خارج کشور تا یک مبلغ توافق شده، برای یک دوره شش ماهه.
افزایش آستانه برای اخذ مجوزهای اتحادیه اروپایی جهت تراکنشهای مالی برای تجارت موارد غیرتحریمی تا یک مبلغ مورد توافق."
در ماجرای ایجاد کانال مالی نیز باید علی القاعده طی یکسال گذشته راستی آزمایی در این زمینه توسط تیم مذاکره کننده صورت گرفته و نتایج به اطلاع مردم و مسئولان رسیده باشد که حداقل در بحث دوم، چنین اتفاقی هرگز نیفتاده است. علاوه بر این، یکی از نکات بسیار مهمی که طیف گسترده منتقدان "برنامه مشترک اقدام" نسبت به آن ایجاد سوال کرده اند، بحث زیرسوال رفتن استقلال و حاکمیت ملی در جریان این توافقنامه است. یکی از نقاطی که به نحوی می تواند در بحث حاکمیت ملی تعرض ایجاد کرده باشد، به ماجرای کانال مالی اعلام شده در متن توافق بازمی گردد به نحوی که حریف اعلام کرده که تراکنش مالی در موارد مندرج در توافقنامه تنها در بانک هایی انجام خواهد شد که در نگاه آمریکا و غرب، دچار محدودیت نباشند! معنای دیگر این عبارت آن است که محل انجام تراکنش های مالی اعلام شده در توافق ضعیف ژنو را باید 1+5 تشخیص بدهد نه جمهوری اسلامی! آیا این مساله به حاکمیت و استقلال کشور خدشه ای وارد نمی کند؟
در رابطه با این کانال مالی، تجارت بشردوستانه ای که غربی ها آن را توام با تحقیر ملت ایران اعلام کرده اند، تمرکز و سخاوت ظاهری آنان بر صنایعی که ایران در آستانه خودکفایی و استقلال قرار داشته و نیز، راستی آزمایی پیرامون اجرای این تعهدات، گفتنی های بسیاری وجود دارد که از حوصله این نوشتار خارج است.
به هرحال، همانگونه که طی این شماره و شماره های قبلی "خط به خط با دیوار کج" مشاهده شد، 1+5 به سردمداری آمریکا و هدایت پشت پرده رژیم صهیونیستی، در مقابل اعمال توقف در پیشرفت های علمی، فنی و هسته ای کشورمان و حتی عقب نشاندن آن تا حد لزوم، تنها مشتی وعده نسیه و البته تحقیرآمیز را در متن "برنامه مشترک اقدام" گنجانده اند که از اجرای همان وعده های کوچک و ناچیز و ترحم برانگیز نیز سر باز زده اند.
در چهارمین شماره از "خط به خط با دیوار کج" به عناصر گام نهایی راه حل جامع مندرج در متن "برنامه مشترک اقدام" اشاره خواهد شد.
گفت وگو با دکتر فریدون عباسی درباره هزینه‌های سنگین برجام : 
