کم‌کم به سوم آذرماه یعنی پایان تمدید دوره چهارماهه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5 نزدیک می‌شویم و در این روزهای باقی‌مانده این پرسش به‌صورت جدی مطرح است که آیا پیش از اتمام این دوره، توافق جامع و نهایی بین طرفین حاصل خواهد شد؟
گروه 1+5 سرنوشت مذاکرات را به نوعی به رضایت آمریکایی‌ها و تأمین خواست آنان گره زده‌اند و به همین دلیل طی روزهای اخیر به‌ویژه در مسقط، مذاکرات صرفاً میان ایران و آمریکا و با حضور تشریفاتی خانم اشتون انجام گرفت. در ادبیات مقامات مؤثر آمریکایی در موضوع هسته‌ای مانند آقایان اوباما و جان‌کری و همچنین خانم اشتون، همواره یک جمله به‌صورت تکراری مشاهده می‌شود: «عدم توافق، بهتر از توافق بد است.» تکرار این جمله از سوی آمریکایی‌ها به این معناست که از نظر آنها، هر نوع توافقی با یک‌سری ملاک‌ها و معیارها، برای ایالات متحده، خوب یا بد خواهد بود. به عبارت دیگر، آمریکایی‌ها فقط به دنبال یک توافق خوب خواهند بود و عدم توافق را بر توافق بد ترجیح می‌دهند. برای آنان رسیدن به توافق اصل نیست، بلکه رسیدن به یک توافق خوب اصل است. از طولانی شدن مذاکرات دوجانبه با آمریکایی‌ها از یک طرف و اظهارات برخی از مقامات ایرانی مرتبط یا مطلع از روند مذاکرات، می‌توان مختصات اصلی توافق خوب از نظر آمریکایی‌ها را تشخیص داد.
دبیر شورای عالی امنیت در نشست سیاسی هفتگی با مدیران و کارشناسان دبیرخانه این شورا، نکته قابل توجهی را بیان داشت که می‌تواند بازگوکننده مختصات توافق خوب از نظر آمریکایی‌ها باشد. علی شمخانی در این نشست با اشاره به نامه اخیر رئیس‌جمهور آمریکا به مقام معظم رهبری می‌گوید: «بار اصلی آن نامه را مسائل هسته‌ای تشکیل می‌داد و ما باور نداریم، یعنی به هیچ عنوان قبول نمی‌کنیم که صنعت هسته‌ای کاریکاتوری و نمایشی یا صنعتی مبتنی بر حیات نباتی داشته باشیم.» اظهارات رئیس‌جمهور کشورمان در نشست خبری مشترک با رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان، به لحاظ مفهومی بر همان نکات تصریح شده در سخنان شمخانی تأکید داشت. آقای دکتر روحانی در نشست خبری مشترک با «الهام علی‌اف» گفت: «نباید اجازه دهیم که برخی کشورها فناوری‌های نوین را در انحصار خود قرار دهند. همه کشورها در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید از فناوری هسته‌ای استفاده کنند.»
پیش از این نیز، برخی از مقامات دستگاه دیپلماسی کشور و از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی مانند آقای عراقچی، تصریح کرده بودند که ایران هرگز یک نوع غنی‌سازی «نمادین» و «سمبلیک» را نمی‌پذیرد. بنابراین به خوبی می‌توان دریافت که از نظر آمریکایی‌ها، توافقی خوب خواهد بود که در نهایت، دانش و صنعت هسته‌ای ایران را از وضعیت واقعی و تأثیرگذار و مفید برای ملتش، به یک صنعت هسته‌ای نمادین، نمایشی، کاریکاتوری و بی‌خاصیت تنزل دهد. نکته قابل تأمل دیگر اینکه، از منظر آمریکایی‌ها توافقی خوب خواهد بود که بر اساس آن، ساختار و زیرساخت‌های تحریم‌های وضع شده علیه ایران فرو نریزد و در هر لحظه امکان فعال‌کردن تحریم‌ها باشد. با این نگاه است که آمریکایی‌ها، تحریم‌ها را دسته‌بندی کرده و سخن از تعلیق تحریم‌ها و نه لغو آن به میان می‌آورند و برداشتن تحریم‌ها، آن هم تحریم‌های صرفاً مربوط به موضوع هسته‌ای را به یک دوره زمانی چندین ساله موکول می‌کنند.
به‌یقین، چنین توافق خوبی برای آمریکایی‌ها، یک توافق بسیار بد برای ایران خواهد بود. هر چند در طی یک‌سال و چند ماه گذشته، کسانی به صورت سازمان‌یافته و هدفمند در ایران، به دنبال فضاسازی و القای این نکته بودند که هر نوع توافقی بهتر از عدم توافق است، اما نظام اسلامی و ملت ایران، هوشیارتر از آنند که به هر نوع توافقی تن در دهند.
بنابراین باید گفت؛ برای جمهوری اسلامی ایران نیز، عدم توافق، بهتر از توافق بد است. اگر آمریکایی‌ها به دنبال توافق خوب هستند، مختصات توافق «خوب» برای آمریکایی‌ها، نباید شکل‌گیری یک توافق «بد» برای ایران را رقم بزند. توافق خوب برای ایران، آن توافقی خواهد بود که در قبال تمامی اقدامات ممکن اعتمادساز جمهوری اسلامی در چارچوب منافع ملی و به‌ویژه امنیت ملی کشور که با هدف شفاف‌سازی و اثبات ماهیت صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای انجام می‌گیرد، طرف مقابل با صراحت و تضمین‌های لازم موارد زیر را پذیرفته و به آنها تن دهد.
1- اصل غنی‌سازی با میزان و سطح مورد نیاز کشور باید در توافق نهایی پذیرفته شود. این غنی‌سازی باید واقعی (نه نمایشی) باشد و غنی‌سازی واقعی، آن غنی‌سازی خواهد بود که بتواند به نیاز کشور در این حوزه پاسخ دهد. ایران علاوه بر نیروگاه بوشهر که روس‌ها متعهد شده‌اند تا سال 2012 میلادی سوخت آن را تأمین کنند، نیازهای دیگری دارد و براساس برآورد دقیق کارشناسی، نیاز کشور همان رقم 190 هزار سو مطرح شده از ناحیه رهبر معظم انقلاب اسلامی است. غنی‌سازی ایران باید با مختصات کنونی یعنی در فردو و نطنز پذیرفته شود، زیرا غنی‌سازی در تأسیسات فردو به دلیل استحکامات و آسیب‌ناپذیر بودن با حمله نظامی، ضامن غنی‌سازی در نطنز است. همچنین در صنعت هسته‌ای واقعی، ماهیت آب سنگین اراک باید حفظ شود.
2- لغو تمامی و همزمان تحریم‌های وضع‌شده علیه ایران، باید در توافق جامع و نهایی پذیرفته شود. فلسفه مذاکره و انجام اقدامات اعتمادساز ایران طی دوران مذاکره، برداشتن تحریم‌های ظالمانه و ناجوانمردانه علیه ملت ایران بوده است.
آمریکایی‌ها فریبکار و غیر قابل اعتماد بوده و برای برداشتن تحریم‌ها، به قول معروف «وعده سر خرمن» می‌دهند. تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران، باید به این نکته توجه ویژه داشته باشد که توافق خوب برای ملت ایران، آن توافقی خواهد بود که نه‌تنها به تمامی تحریم‌ها پایان دهد، بلکه راه‌های وضع هر نوع تحریم جدید با بهانه‌های واهی را بر طرف مقابل ببندد. آمریکایی‌ها از یک طرف خواهان حفظ اساس تحریم‌ها بوده و از طرف دیگر در صددند به بهانه‌های دیگر، تحریم‌های جدید وضع کنند. البته این نکته مهم مورد توجه اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی قرار دارد. آقای عراقچی، هفته گذشته با تصریح بر اینکه بدون گشایش چهار مسیر تحریمی، توافقی در کار نیست، گفت: «تحریم‌های شورای امنیت، اتحادیه اروپا، کنگره و رئیس‌جمهور آمریکا، همگی باید لغو شود.»
منبع: بصیرت
گفت وگو با دکتر فریدون عباسی درباره هزینه‌های سنگین برجام : 
